Ses yüksekliği nedir? Müzikte ses yüksekliğini ve mastering seviyelerini inceliyoruz

Yükseklik, sesi nasıl algıladığımızı ifade eder ve bir kaynağın herhangi bir anda ürettiği ses basıncı miktarını belirlemede çok önemli bir rol oynar.

Genellikle ses yüksekliğini, özellikle ses masteringi bağlamında, sesin bozulmadan önceki yoğunluğu olarak algılarız. Daha basit bir ifadeyle, ses yüksekliğini bozulmaya ve kırpılmaya başlamadan hemen önce var olan bir sinyal olarak düşünebiliriz.

Ses yüksekliği bir sesin gücü olarak da tanımlanabilir. Sessizden yüksek sese kadar değişir. Hem akustik hem de elektronik olarak yeniden üretilen seslerin ses yoğunluğunu, frekansını ve süresini dikkate alan öznel bir süreç olduğundan, ölçeği ölçme şeklimiz kişiye bağlıdır.

Bir sesin yüksekliğini incelerken, uzaktan dinleyen birine ne kadar yüksek veya yumuşak göründüğüne odaklanırız. Desibel seviyesi yükseldiğinde, ses dalgaları daha yoğun hale gelir ve sesleri daha yüksek hale getirir.

Mastering süreci nasıl olur?

Mastering sürecinde aşağıdaki adımlar yer alır:

• Şarkının miksine son dokunuşların yapılması

• Sesin herhangi bir cihazda, standart bir telefon hoparlöründe veya büyük bir canlı ses sisteminde sürekli olarak mükemmel olmasını sağlamak

• Miksin sonik unsurlarının dengelenmesi

Dolayısıyla mastering süreci, müzik prodüksiyonunun yaratıcı sürecindeki son aşama olarak da bilinir. Ortaya çıkan ve dinleyiciyi müziğinize yaklaştıran ve daha derin bir bağlantı hissi yaratan pek çok ekstra dokunuş yapılır. Kısacası, başlangıçta bu müziği yaratmanızın temel nedenini geliştirebilir. Müziğinizi ana format için nasıl hazırlayabileceğinizi anlamak daha iyi olur. Nasıl yapacağınızı bildiğinizde, eserinize ekstra bir sihir katmanı eklemiş olursunuz.

Ayrıca, müzik dinleyicileri, endüstri profesyonelleri ve mastering mühendisleri genellikle ses masteringini piyasaya sürülmeye hazır olduğu düşünülen bir dizi kayda ince ayar yapan, parlatan ve düzelten bir uzmanın işi olarak görür. Mastering mühendisleri olarak bizler, meta verileri hazırlamaktan, albümdeki dizilimi düzenlemekten ve çeşitli formatlarda dağıtmadan önce ilgili ses seviyesini ayarlamaktan sorumluyuz.

Mastering işleminde ses yüksekliği neden önemli bir faktördür?

Mastering sürecinin daha yakından baktığımızda göz önünde bulundurmamız gereken bazı faktörler var. Ses yüksekliği gerçekten de önemli faktörlerden biri. Kesinlikle parçayı daha güçlü hissettirir ve diğer daha sessiz şarkılarla birlikte çaldığınızda size rekabet avantajı sağlar. Peki, sesinizin saf kalitesini kaybetmeden nasıl yüksek sesli bir mastering yapabilirsiniz?

Ses yüksekliğinin metrikleri

Sses yüksekliği metriklerini inceleyelim ve LUFS ile RMS'ye bir göz atalım.

LUFS (Loudness Units Full Scale)

Kulaklarımızın farklı frekanslara nasıl tepki verdiğini göz önünde bulundurduğumuzda, LUFS sayesinde sesin ne kadar yüksek algılandığını ölçebiliriz. Çeşitli parçalar ve platformlar arasında tutarlı ses yüksekliğini korumamıza yardımcı olur.

LUFS nerede kullanılır?

Streaming hizmetleri ve yayıncılık, tutarlı bir dinleme deneyimi sağlamak için LUFS seviyelerini kullanır.

LUFS aracılığıyla ne kadar yüksek sesle duyulduğunu daha net bir şekilde anlayabiliriz, bu nedenle yalnızca en yüksek seviyelere bakmayız.

Ses yüksekliği standartlarını karşılamak önemli. Bunlar Spotify ve Apple Music gibi yayın platformları tarafından belirleniyor. Bu da LUFS'u ses yüksekliği için önemli bir ölçüt haline getiriyor.

RMS (Root Mean Square)

Diğer ses yüksekliği ölçütü olan RMS ise bir ses sinyalinin zaman içindeki ortalama gücünü hesaplar. Ses yüksekliği normalleştirme standardı, her akış hizmetinin kriterlerine göre değişir.

RMS, parçanın her bölümünün dengeli bir ses seviyesini korumasını sağlayarak önemli bir avantaj sunar. Böylece hiçbir ses çok yüksek ya da çok düşük çıkmaz. RMS, bir parçadaki çeşitli bölümlerin ses yüksekliğini karşılaştırmak için bir araç haline gelir.

Müzikte master ne anlama geliyor?

Mastering mühendisleri, ana akım ve ticari müziğin tutarlı seslerini hayata geçirmek için izleme ve miksten sonra gerçekleşen temel süreçlerden sorumlu olur.

Zamanda 20. yüzyılın ikinci yarısına kadar geri gidersek, mühendislerin tınısal tutarlılıkları yaratıcı seçimleriyle daha alakalı görmeye başladıklarını fark edebiliriz. Bunlar özellikle dijital yazılım ve analog donanım sinyal işleme araçlarının belirli kombinasyonlarını kullanırken söz konusuydu.

Mastering tarihinden günümüze kadar her uygulayıcı farklı bir yol izliyor ve farklı bir yaratıcı yaklaşım benimsiyor. Her bir işleme ekipmanının müziğe kendi katkısı olue ve bir kayda farklı bir renk katar. Bu da elektronik devre tasarımı, kullanılan bileşenler ve elektrik yükünün cihazlar arasında nasıl dağıtıldığı gibi birçok unsura bağlıdır.

Mastering'de Ses Yüksekliği Aralığı

Biraz da Ses Yüksekliği Aralığı (LR) hakkında konuşalım. LR'nin yaptığı , ses yüksekliğinin zaman içinde ne kadar değiştiğini tanımlamaktır. Ses Yüksekliği Aralığı sayesinde ses yüksekliğinin LU, dB ölçeğinde ölçüldüğü gibi daha büyük bir zaman ölçeğinde nasıl değiştiğini anlayabiliriz.

Müzikteki ses yüksekliğini anlamak için yararlı olan bir başka temel terim olan Tutarlılık (Consistency) tanımlayıcısını da anlamaya çalışabiliriz. Tutarlılığı, tahmini Ses Yüksekliği Aralığının negatif yarısı olarak tanımlayabiliriz. Başka bir deyişle, eşdeğer olduklarını söylemek mümkün olabilir.

Ses yüksekliği ölçümlerinin istatistiksel dağılımını temel alarak Ses Yüksekliği Aralığını ölçebilirsiniz. Bu şekilde hassasiyet ve sağlamlık arasında iyi bir denge kurabilirsiniz. Kısa ama yoğun bir olay meydana gelirse bu daha uzun bir segmentin Ses Yüksekliği Aralığını etkilemez. Aynı şekilde, bir müzik parçasının sonundaki solma nedeniyle ölçülen Ses Yüksekliği Aralığı önemli ölçüde artmaz.

LUFS neden streaming platformları için standart olarak kabul edilir?

Bu makalede daha önce açıkladığımız gibi, Tam Ölçeğe Göre Ses Yüksekliği Birimleri anlamına gelen LUFS, sesi nasıl algıladığımızı elektrik sinyallerinin yoğunluğu ile birleştirir. Ayrıca yayın sistemlerinde veya müzik streaming platformlarında sesi normalleştirmek için hedefler belirlemeye yardımcı olur.

Streaming platformları için belirlenen ses yüksekliği hedeflerini keşfedelim:

Platform	Peak (Tepe Seviyesi)	Loudness (Ses Yüksekliği)
Spotify	-2.0 dBTP	-14 LUFS
YouTube	-1.0 dBTP	-13 ila -15 LUFS
Deezer	-1.0 dBTP	-14 ila -16 LUFS
Tidal	-0.1 dBTP	-14 LUFS

dB ve LUFS arasındaki fark

dB bir sinyalin tepe değerini ölçer. LUFS ise algıladığımız ortalama ses seviyesini ölçer.

Ses mastering seviyeleri ve dinamik aralık

Dinamik aralık, ses masteringinde bir parçanın en yüksek ve en yumuşak kısımları arasındaki fark olarak tanımlanır. Desibel (dB) cinsinden ölçülür.

Daha geniş bir dinamik aralık, bu uç noktalar arasında daha fazla kontrast sağlar ve müziğe derinlik ve duygusal etki katar.

Bir yandan daha dar bir dinamik aralık, bir parçanın daha tekdüze ve daha az ilgi çekici duyulmasına neden olabilir.

Mastering sırasında doğru dinamik aralığı korumak çok önemli. Çünkü bu, dinleyicilerin müzikteki enerji ve duyguyu nasıl hissettiğini etkiler. Aşırı sıkıştırma dinamik aralığı çok fazla daraltarak netlik kaybına ve parçanın cansız duyulmasına neden olabilir. Bununla birlikte, parçayı daha etkileyici hale getirmek ve dinleyicinin ilgisini canlı tutmak istiyorsanız transientleri koruyabilir ve dinamik varyasyona izin verebilirsiniz.

L ve R mastering'in rolü

Ses masteringinde uyumlu ve sürükleyici bir stereo görüntü oluşturmak için sol (L) ve sağ (R) kanalları dengelemeyi amaçlarız. Tersi bir durumda, dengesizlik miksin bir taraf lehine olmasına neden olabilir. Bu da dengesiz bir dinleme deneyimine yol açabilir.

Bu nedenle, vokalleri, basları, kick ve snare'i merkezde tutmak dengeyi korumaya yardımcı olurken aynı zamanda taranan enstrümanları eşit olarak dağıtır.

Mastering için en iyi ses yüksekliği ölçüm plugin'leri

Master'ınızın kalitesini artırmaya yardımcı olabilecek çeşitli ses yüksekliği plugin'lerinden faydalanbilirsiniz. Aşağıda bunlardan bazılarını inceledik:

Youlean Loudness Meter

Hassas ses yüksekliği ölçümleri yapmanızı sağlayan ücretsiz bir plugin. Sesinizi farklı platformlar için hazırlamanızı kolaylaştırır. Youlean Loudness Meter ayrıca yayın standartlarını karşılamak için kapsamlı bir analiz sağlar.

iZotope Insight

iZotope Insight, bilinçli mastering kararları almanıza yardımcı olur. Ses yüksekliği, frekans içeriği ve stereo genişliğinin gerçek zamanlı görsel olarak izlenmesini sağlayan eksiksiz bir ölçüm paketi olan popüler bir plugin.

Nugen Audio VisLM

Bu plugin'i kullanmak, geçmiş ve günlük özellikleriyle birlikte doğru ses yüksekliği ölçümü sağlamayı mümkün kılar. Nugem Audio VisLM, sesinizin endüstri standartlarını karşıladığından emin olmanıza yardımcı olur.

MeterPlugs Loudness Penalty

MeterPlugs Loudness Penalty, akış hizmetlerinin müziğinizi nasıl ayarlayacağını görmenizi sağlayan bir plugin. Ses yüksekliğine ince ayar yapabilir ve kaliteyi koruyabilirsiniz.

İyi bir mastering DAW'ın özellikleri

Mastering için DAW'ları değerlendirebilirsiniz. Aklınızda tutabileceğiniz bazı özellikler:

DAW'ın yüksek çözünürlüklü sesi (en az 24-bit/96kHz) işlemesi gerekir. Amaç, işleme sırasında ses kalitesini korumak.

Hassas izleme için tepe, RMS, LUFS, faz korelasyonu ve spektrum analizörleri dahil olmak üzere bir dizi ölçüm yöntemi gerekli olur. VST, AU ve AAX gibi endüstri standardı plugin formatları için desteli, EQ'lar, kompresörler ve sınırlayıcılar dahil olmak üzere yüksek kaliteli mastering araçlarının kolay entegrasyonunu sağlar.

Ayarlanabilir düzenlere sahip basit bir arayüz üretkenliği artırır ve mastering'in en önemli alanlarına odaklanmanıza yardımcı olur.

Hassas düzenleme özellikleri sayesinde sesiniz üzerinde kontrol sahibi olursunuz. Detaylı dalga formu düzenleme, otomasyon ve klip kazanç ayarlamaları ile her nüansı dikkatlice kontrol edebilirsiniz.

Çeşitli dosya formatlarında ve bit derinliklerinde hızlı bir şekilde dışa aktarabilir ve her platformun dağıtım gereksinimlerine uygun olmasını sağlayabilirsiniz.

Mastering sürecinde ses yüksekliğiyle ilgili hatalar

Mastering zorlu ve çetrefilli bir süreç olabilir. Deneyimli mastering mühendisleri bile bazen yol boyunca tökezleyebilir. Mastering sırasında kaçınılması gereken bazı yaygın hataları bir araya getirdik:

Aşırı gürültülü master'lar

Sesi yükseltmek cazip gelse de dinamikleri bozabilir ve distorsiyona yol açabilir. Bu nedenle, streaming platformlarının genellikle ses yüksekliğini normalleştirdiğini hatırlamakta fayda var. Yani süper yüksek sesli master'ların sesi kısılabilir.

Agresif işleme

Herhangi bir efekti çok fazla kullanmak miksinize zarar verebilir. Kendinizi büyük değişiklikler yaparken bulursanız bunun yerine miksi yeniden gözden geçirmeyi düşünün.

Sanatçının vizyonunu görmezden gelme

Bir mastering mühendisi için miks mühendisinin ve sanatçının vizyonuna saygı duymak son derece önemli. Onların çalışmalarını geliştirmeniz ve kendi tercihlerinizi dayatırken dikkatli olmanız gerekir.

Aşırı stereo genişliği

Bazı sistemlerde, özellikle de mono sistemlerde çalma sorunları yaratabileceği için çok geniş bir master oluşturmamaya dikkat etmek daha iyi olur. Bundan kaçınmak için düşük frekansları merkezde tutabilir ve ince genişletme teknikleri kullanabilirsiniz.

Gereksiz compression

Master üzerinde çalışmak için aldığınız birçok miks zaten compression uygulanmış olarak gelir. Daha fazlasını eklerseniz, bu cansız bir sese yol açabilir. Bu nedenle, ek compression eklemeniz gerekip gerekmediğini değerlendirmeniz önerilir.

Bir parçanın mastering'ini yaparken karşılaşabileceğiniz en önemli 5 hatadan bahsettik. Bir mastering mühendisi olarak, tüm yönleri kucaklamaya çalışmak ve uzaktan bakmak, hatalardan kaçınmanıza ve masteringinizde iyi bir sonuca ulaşmanıza yardımcı olabilir.

Sonuç olarak

Makale boyunca ses yüksekliğini anlamak için müziğin bazı önemli yönlerini paylaştık. LUFS'tan RMS'e kadar birkaç farklı terimden bahsettik ve ses masteringine ilişkin bazı bilgiler paylaştık.