İnsanların miks yapmanın zorluğunu hafife aldığına çok kez şahit oldum. Genellikle düşük bütçeli müzisyenler şarkılarını kendileri mikslemeye çalışırlar. Ancak çok geçmeden profesyonel mikslere yakın bir şey yapamadıklarını fark ediyorlar. Bu noktada, kendileri daha iyi bir miks mühendisi olmayı ya da iyi birini bulmayı düşünüyorlar.
Her zaman miks yapmayı öğrenmenin bir enstrüman çalmayı öğrenmeye benzediğini söylerim. Her gün çaba sarf etmeniz gerekir. Bilinçli olarak çok fazla materyal okumalı ve izlemelisiniz. Ve en önemlisi her zaman olduğu gibi çok pratik yapmalısınız. Yeterince pratik yapmazsanız ne öğrendiğinizi anlayamazsınız.
Her şeyi dinlenmeden dört saatte öğrenmeye çalışmak yerine, haftanıza yayın. Çünkü beyninizin uykuda öğrendiğiniz bilgileri işlemesi gerekir. Ve büyük bilgi parçaları yerine küçük bilgi parçalarını işlemekte daha iyi. Nasıl daha fazla öğrenebileceğinizi öğrenmek istiyorsanız buna göz atın.
Miks mühendisi olmaya karar verdiğimde bir Ses Mühendisliği okulunda eğitim aldım. Her zaman yaptığım işte daha iyi olmak istedim ve okul benim için yeterli değildi. Bu yüzden o zamandan beri yaptığım işte beni daha iyi yapabilecek her yolu deniyorum.
İşte bana çok yardımcı olan yollar:
1. Kulak egzersizi
Bir ses hakkında karar vermek için onu net bir şekilde duymanız gerekir, değil mi? Kulak eğitimi, miks mühendisleri için hafife alınan bir araç, ancak bu öğrenme sürecinin en önemli yönü.
Üniversitede kulak eğitimi için ev ödevlerimiz vardı. Arkadaşlarım ve ben bunu ciddiye almadık ve bunun öğrenmemiz için çok önemli olduğunu bilmiyorduk. Sadece bitirmemiz gereken sıkıcı bir ödevdi. Bitirmiş gibi yaptık ama bitiremedik.
O eğitimi bitirdikten sonra konsol emülasyonlarını herhangi bir görsel yardım olmadan kullanmaya çalıştım ve dinlediğim şeyi duyamadığımı fark ettim. Böylece bu konuda daha iyi olmaya karar verdim.
Golden Ears'ı tamamlamaya çalıştım ama çok eski moda ve çok sıkıcıydı. Google'da aradım ve Soundgym'i buldum. Golden Ears'ın oyunlaştırılmış versiyonu, ayrıca işitme sıkıştırma, pan hareketleri, ses değişiklikleri vb. gibi diğer oyunlar. Premium üyelik aldım ve her gün bu eğlenceli oyunları oynadım.
İyi işitmeyi geliştirmenin kolay ve eğlenceli bir yolu. Birkaç aylık çabadan sonra mikslerinizin çok çok daha iyi olacağını taahhüt ediyorum.
2. Eğitim videoları izleme
On yıl önce miks mühendisi olmak isteseydiniz, büyük bir stüdyoda stajyer olarak çalışmanız gerekirdi. Nasıl miks yapılacağını öğrenmek için miks yaparken mühendisi izlemeliydiniz. Artık internetin her yerinde tonlarca öğretici video bulabilirsiniz. Eğitimler artık miks yapmayı öğrenmek için bir kestirme yol.
Ancak öğreticilerle ilgili önemli detaylar da var. Onları bilinçsizce izlerseniz, bing izleme videolarına dönüşebilirler. Pratik yapmanın bir numaralı kural olduğunu hatırlayın. Eğer izlediklerinizi uygulamazsanız bunun hiçbir anlamı kalmaz.
Eğitimleri izlerken Pareto prensibi kullanabilirsiniz. Bu, sonuçlarınızın yüzde 80'inin nedenlerin yüzde 20'sinden kaynaklandığı anlamına gelir. Bunu yüzde 20 izleme, yüzde 80 öğrendiklerinizi uygulama olarak kullanabilirsiniz.
Peki, ne izlemelisiniz? Bunlar bana çok yardımcı olanlar:
Mix With The Masters - Bu benim bir numaram. Ultra profesyonel miks mühendislerini ve müzik yapımcılarını çalışırken izleyebilirsiniz.
Pro Audio Files Youtube Kanalı - Bu kanalda çok sayıda 'nasıl yapılır' dersi var.
Pensado’s Place Youtube Kanalı - Miks mühendislerinin yıllardır bir numaralı Youtube kanalı. Dave Pensado'dan birçok püf noktası öğrenebilir ve profesyonellerin bakış açılarını anlamak için röportajları izleyebilirsiniz.
Recording Revolution Youtube Kanalı - Eğer yeni başlayan biriyseniz bu bir başlangıç noktası olabilir.
Produce Like A Pro Youtube Kanalı - Eklenti ve ekipman incelemelerinden röportajlara kadar çeşitli konular var.
The House of Kush Youtube Kanalı - Sadece kameraya konuşurken birçok zekice ipucu veriyor. Yani bu kanalı izlerken herhangi bir ses duymayacaksınız ve bir Pro Tools ekranı görmeyeceksiniz. Ama ondan çok şey öğrenebilirsiniz.
Production Advice Youtube Kanalı - Daha çok mastering ile ilgili ama inanılmaz.
Bonus: Orçun Ayata YouTube Kanalı - Eylül 2024'ten beri kendi YouTube kanalımda miks mühendisliği, mastering ve prodüktörlükle ilgili ve müzik üretimine dair çeşitli konularda video'lar yayınlıyorum. Devamlı yeni konular eklediğim kanalıma da göz atabilirsiniz. Video'larımın hepsi Türkçe.
3. İlgili kitapları okuma
Eğitimler güzel, ancak kitaplar neredeyse her şeyi öğrenmek için her zaman en sevdiğim araç olmuştur. Daha detaylılar. Ayrıca yavaş bir tempoda ilerliyorlar. Her zaman durup öğrendiğiniz konu hakkında düşünebilirsiniz.
Kariyerimin başında miks hakkında bulabildiğim her kitabı okudum. Bana ihtiyacım olan yönü verdiler. Okurken notlar aldım ve bu teknikleri miks yaparken uyguladım.
Bana çok yardımcı olan bazı kitaplar:
Bobby Owsinski - The Mixing Engineer’s Handbook: Kitap okumayı sevmiyorsanız, sadece bu kitabı okumak bile yeteneklerinizi geliştirmenize yardımcı olur.
Thomas Juth - The Art of Equalization: Bu kitap hızlı bir okuma ile EQ'lar hakkında daha iyi bir fikir veriyor.
Thomas Juth - The Art of Compression: Benzer şekilde, kompresör türlerini, ne zaman ve nasıl daha iyi kullanabileceğinizi sadece bir saat içinde öğrenebilirsiniz.
Mixerman - Zen and the Art of Mixing: Bu biraz üst düzey bir kitap. Bu yüzden tavsiye ettiğim diğer kitaplardan sonra okunması daha iyi olur. Mixerman ayrıca yakın zamanda kitabın yeni, 2020 versiyonunu yayınladı.
4. Çoklu kayıtlarla pratik yapma
Kariyerinizin başında, birlikte çalışacak insanlar bulmak zor olur. Ama kimseyi bulamazsanız becerilerinizi nasıl geliştirebilirsiniz?
Gerçek şarkıların multitrack'lerini indirebileceğiniz bazı online kaynaklardan yararlanabilirsiniz:
The ‘Mixing Secrets’ ücretsiz multitrack kütüphanesi - Buradan ücretsiz multitrack'ler indirebilirsiniz ancak bu parçaları portföyünüzde kullanamazsınız. Bununla birlikte, pratik yapmak için harika bir kaynak çünkü farklı türlerden çok fazla şarkı var. Ayrıca, forumda diğer insanların mikslerini dinleyebilirsiniz. Bunu yapmanızı tavsiye ederim çünkü aynı şarkı hakkında başkalarının görüşlerini duymak size farklı bir bakış açısı kazandırabilir.
Telefunken Elektroakustik ücretsiz multitrack kütüphanesi - Ayrıca Telefunken mikrofonlarıyla kaydedilmiş ücretsiz multitrackleri buradan indirebilirsiniz.
TOURNA-MIX Yarışması - E-posta adresinizi gönderirseniz üç ücretsiz multitrack dosyası alabilirsiniz. Bu şarkıları portföyünüzde de kullanabilirsiniz. Bunun yanı sıra, her ay iki yarışma var. En iyi miksler için oylama fikrini sevmiyorum, ancak diğer insanların aynı multitrack'lerle neler yaptığını görmek harika olabilir.
5. Referans parçalar kullanma
Bir amaç olmadan nihai miksi zihninizde canlandırmak çok zor. Referans miksler size bu amacı verir. Profesyonel mikslerden fikir almak utanılacak bir şey değil. Bunu hala yapıyorum ve sanırım tüm kariyerim boyunca da yapmaya devam edeceğim.
Referans miksler için Plugin Alliance'ın Metric AB'sini kullanıyorum, bu yüzden size sadece bunu tavsiye edebilirim, ancak diğer eklenti şirketlerinden başka seçenekler de var. Frekans spektrumunuzu, dinamiklerinizi, ses yüksekliğinizi, stereo görüntünüzü ve korelasyonunuzu referans parçalarla karşılaştırabilirsiniz. Ayrıca, dinlerken frekansları filtreleyebilirsiniz. Metric AB'yi sevmemin bir numaralı nedeni bu aslında.
Referans miks rutinim şu şekilde:
Mikse başlamadan önce en ilgili referans miksi dinliyorum, böylece çok fazla eleştirel dinleme yapmadan varış noktası hakkında fikir sahibi olabiliyorum.
Şarkıyı neredeyse bitmiş gibi hissettiğim bir noktaya kadar miksliyorum. (Ancak bu noktadan sonra neredeyse aynı miktarda zaman harcıyorum).
AB Metrics'in dahili bir ses yüksekliği eşleştirmesi var, ancak miksimi üzerinde bir sınırlayıcı ile duymak istiyorum, bu yüzden ses yüksekliğimi referanslarla eşleştirmek için bir veya iki sınırlayıcı koyuyorum.
Önce 50Hz'in altındaki alt frekansları dinliyorum. Orada kick ve bas arasındaki ilişkiyi dinliyorum. Eğer yeterli enerjiye sahip değilsem, mix bus üzerinde değil, tek tek parçalar içinde artırıyorum.
Ondan sonra filtreyi hızla 100 Hz ve 200 Hz'e çıkarıyorum. Tekrar kick ve bas arasındaki ilişkiyi, vokalin düşük frekanslarını ve snare'in düşük frekanslarını dinliyorum.
Filtreyi 200-400'e çıkarıyorum ve boominess'i dinliyorum. Çoğu zaman vokal kanallarında bir rezonans frekansı olduğunu görüyorum. Bu, ekstra dikkatli olmanız gereken bir alan. Çünkü çok fazla keserseniz sıcaklığı kaybedersiniz ve yeterince kesmezseniz çamurlu ve boomy bir miks elde edersiniz.
Düşük orta seslerde sorun yoksa sırasıyla 400 ila 1kHz, 1kHz ila 2kHz, 2kHz ila 4kHz, 4kHz ila 7kHz ve son olarak 7kHz ila Air'i dinliyorum.
Miks veriyolunu kısayol olarak kullanmak yerine değişikliklerimi tek tek parçalarda yapıyorum çünkü önemli olan gerçek sorunları bulmak. Eğer bu sorunları bulur ve düzeltirseniz, bundan çok şey öğrenirsiniz.
6. Profesyonellerden kapsamlı geri bildirim alma
Peki, hatalarınızı nasıl anlarsınız? Profesyonel miks mühendislerinin geri bildirimleri çok önemli. Miks mühendisinin söylediği noktaları deneyebilir ve zayıf yönlerinizi öğrenebilirsiniz. Zayıf yönlerinizi bilirseniz, daha iyi olmak için bunlar üzerinde çalışabilirsiniz.
Herkesin miks mühendisi arkadaşı olmayabilir. Peki kimseyi tanımıyorsanız nasıl iyi geri bildirim alabilirsiniz?
Reddit'e sorabilirsiniz. Bu biraz zor çünkü herkes geri bildirimde bulunabilir ve bu aklınızı karıştırabilir. Ama kimseye sormamaktan daha iyi. İnsanların geri bildirimlerini deneyebilir ve kendinizi dinleyebilirsiniz. Bunun için Facebook gruplarını da kullanabilirsiniz.
Bana danışabilirsiniz! Diğer miks mühendislerinin ve prodüktörlerin mikslerini dinlemeyi seviyorum çünkü bu benim eleştirel dinleme becerilerimi geliştiriyor. Ayrıca, başkalarının miks yaklaşımlarını duymak da harika. Bu bizi bir sonraki noktaya götürüyor.
7. Başkalarının mikslerine geri bildirim verme
Profesyonel kayıtları dinleyerek eleştirel dinleme becerilerinizi her zaman geliştirebilirsiniz ancak geri bildirimde bulunabileceğiniz çok fazla nokta olmayabilir. Eğer kendi seviyenizdeki miksleri dinlerseniz hatalar bulabilirsiniz. Ve insanların hatalarından bir şeyler öğrenebilirsiniz.
Bunun için yine Reddit'i kullanabilirsiniz. İnsanlar bu subredditte her zaman geri bildirim isterler. Ayrıca, IndieMusicFeedback adında bir subreddit var ve insanlar şarkıları için her konuda geri bildirim istiyorlar.
8. Farklı müzik türlerini dinleme ve not alma
Cuma günlerini seviyorum. Happy Hour'lardan dolayı değil ama yeni albümleri dinlemeyi seviyorum. Yeni albümler hakkındaki görüşlerimi yazdığım bir defterim vardı. Kick & bass ilişkisi, trampetin karakteri, reverb ve delayler, her şey hakkında yazıyordum. Mikse başlamadan önce bu notları okuyordum ve bu noktaları mikslerime uygulamaya çalışıyordum.
Yeni albümleri ve single'ları dinlemek size trendler hakkında bir fikir verir. Ayrıca, onları eleştirel bir şekilde dinlerseniz arkasındaki mantığı da anlarsınız. Not almak, bu fikirleri hatırlamanın ve mikslerinizde kullanmanın yolu olan bir başka adımı.
9. Kullandığınız plugin'lerin kılavuzlarını okuma
Pandeminin başlangıcında çok fazla boş zamanım vardı. Bununla ne yapacağımı bilmiyordum. Kullandığım her plugin'in tüm kılavuzlarını indirdim. Biraz sıkıcıydı ama olasılıklar muazzamdı. Tatlı noktaları, nasıl daha iyi kullanacağınızı ve belki de geliştiriciden bazı teknikleri öğrenebilirsiniz. Başka bir donanım veya yazılım aramak yerine, şu anda sahip olduğunuz şeyde usta olun.
10. Canlı konser dinleme
Konserlerde ses mühendisi olarak çalışıyordum. Bir ayda ortalama sekiz konser yapıyordum. O konserleri dinlerken o kadar çok şey öğrendim ki. Tam olarak ne çaldıklarını görüyordum. Bu şekilde sesleri zihninizde kolayca ayırabiliyorsunuz.
Canlı konserlere sık sık katılma imhanınız yoksa evinizde canlı konser izlemenizi önerebilirim. Youtube'da çok fazla canlı kayıt var ve sırf bu yüzden Qello diye bir streaming platformu var.
Yani özetle
Çaba sarf etmeden sizi daha iyi bir miks mühendisi yapabilecek tek bir yol yok. Miks yapmayı öğrenmek için yapabileceğiniz en önemli şey pratik yapmakt. Ancak bahsettiğim diğer yollar öğrenmenizde roket etkisi yaratır. Günlük çabanızı ortaya koyun ve bırakın zamanla kendi yolunuzu bulun.